O VERÁN DA VELLA/ AlTWEIBERSOMMER

En alemán, o verán indio ou verán de San Miguel recibe moitos nomes, entre eles “Altweibersommer”, que viría a significar: O verán da vella.

A orixe deste curioso nome é incerta e por iso apuntanse varías teorías. A máis extendida é que fai referencia ás teas de araña que nesta época do ano cobren os campos como se  foran cubertos vestidos con cabelos cañentos. As responsables do fenómeno son unhas arañas que en alemán chaman Baldachinspinne (literalmente, arañas do baldaquino) ou Deckennetzspinnen (Arañas de nido con teito; máis ou menos). En castelán e galego parece que se lles chama arañas do diñeiro, e pertencen a unha das familias máis extensas de arácnidos: Lyniphiidae. Cando estes bechiños fan os seus liñeiros semella que o campo e as árbores están cubertas de pelusas, pero ademáis, cando as pequenas arañas abandoan o lugar de nacemento fano lanzandose ó aire tirando longos fios que a imaxinación popular atibuiu ás fiaduras de elfos, ananos e gnomos; por suposto tamén lle botaron a culpa ás grandes fiadoras do destino, as nornas, e ós cabelos da Virxe María en tempos máis modernos. En francés, por exemplo, estes fios de araña son coñecidos precisamente como “fils de la Vierge” (fios da Virxe). Coincidencia, ou non, trátase dos  últimos días cálidos e agradables, lixeiros xa das labores do campo, que preceden á invernía dura, onde unha das ocupacións principais será fiar e tecer, a imitación das arañas de outono.

O fenómeno climático e biolóxico, aparece xa descrito en textos do século XII como “De mundi caelestis terrestrisque constitutione”, máis faino baixo o termo “fliegende sommer”, é dicir, verán fugaz (voador). Parece que non será ata os século XVIII/XIX cando vexamos aparecer nos diccionarios a palabra Altweibersommer, vencellada a Flugsommer, Fliegendesommer (verán voador), Sommerfäden (fios de verán), Marienfäden (fios de maría), Madchensommer (verán das mozas), e Nachsommer (postverán).

Outra das teorías sobre o significado do nome é a que refire que se trataría dunha metáfora sobre os amores de vellez das mulleres, como un último verán antes da invernía. A palabra “Altweibersommer” non pode soster esta idea por si soa, pero se temos en conta que no alemán suizo existe o termo “Witwensömmerli” (verán das viuvás), poderiamos tela en conta.   

AVENTURAS DRACONIANAS

Un xogo literario para obrigarme a escribir e estarricar os miolos.

CAPITULO 1: A SACABEIRA MÁXICA

O caso é que corrían as cinco da tarde do venres, rabudas, grisallas e chuviscosas, alí estaban penduradas da parede facendo tic-tac, tic-tac, mentres eu agardaba a que o café gorgolexara para despexar a cabeza.

Ó pouco de ferver a apocema cafeínica e mentras as miñas papilas gustativas bailaban muiñeiras xa só co recendo dos vapores, escoitei unha tose extraña que viña do xardín. Pensei que había de ser a gata soltando algunha bola de pelo ou plumas, pero preocupeime e saín ó xardín a ver se lle podía dar animos ou alumiños. Non din con ela, sen embargo aquel carraspeo seco e miúdo seguía alí. Mirei entre os buxos, as engreñadas roseiras, escrequeñeime baixo os rodadendros, sacundín as ortensias, … pero non vin nada. Enconllinme de ombros e dei media volta soñando co café máis de novo sentin aquela tose miúda, como fada que fora fumadora crónica, e fun buscar outra vez: pasei por detrás do galiñeiro, entre as calas, por baixo do laranxeiro, do pomelo e finalmente debaixo da figueira din cun becho miúdo que semellaba pintega e que tusía sen parar.

Dende cando tusen as sacabeiras? – preguntei para os meus adentros mentras lle botaba un ollo.

Cal foi a miña sorpresa, que nun deses espasmos soltou unha bocanada de fume negro pola boquiña.

Arredemo! – exclamei

A pintega deu volta para mirarme, clavou os seus ollos anfibios nos meus, cunha mirada tan penetrante e fonda que comecei a sentir a súa voz na miña cabeza. Si, as sacabeiras falan, a min tamén me custou crelo…

– A ver, ser humano, manteña a calma – tiña un voz fina pero varonil, “debe ser macho”; pensei. – respire pausadamente e non se mova.

– Non s’eu calmadada estou, o que me proe é a curiosidade … tolear xa sei dende hai un anos que toleo …

– A ver, señora … é señora verdade? Xa me esqueceu a lingua dos humanos …

– Si, señora serve.

– Verá, eu non tiña intención ningúnha de acabar nesta situación tan indecorosa. Acontece que andaba eu toda feliz polas beiras do Masma, alá por Mondoñedo … pensando nas miñas cousas … cando esvarei nunha infame pedra e caín ó río. Viu vostede como baixa a auga? Con que forza! Con que ímpetu! Que brio! Dei non sei cantas rebiravoltas que me levaron ó desmaio e inerte cheguei flotando ás augas mansiñas que atravesan o celarium …

– Será Celeiro …

– Iso, e que non viña por aquí dende que San Rosendo foi predicar a Mondoñedo. Que infamia de aburridas homilias as daquel home, … uff! Tiven que irme de vacacións un tempo antes de morrer de aburrimento e por iso tirei cara a costa … – a pintega parecía contenta de poder laretar toda a vida – Ben, por onde ía? Ai si! Chguei aboiando na tona da auga ata que petei coa pequena presa do muiño, vaia dor de cabeza me deu de tanto que batin contra a parede, e foi ahí que pasou unha aguía e me colleu nas poutas e surcou comigo os aires … volvín desmaiarme por mor da vertixe e cando espertei estaba aquí … ai que maliña lle estou … Non terá vostede a ben salvarme a vida, non? Por un casual, ten moito que facer?

E aí, nese momento, tiven o pensamento máis absurdo que se pode ter: “eu … teño que tomar o meu café”. E digo que é un pensamento absurdo por que non tódolos días podes atopar na horta unha sacabeira parlanchina milenaria.

– Non lle teño moito que facer, Dona Sacabeira, salvarlle a vida parece un bo plan de fin de semana.

– Ah! Moi ben moi ben – e volveu tusir esporretando carbons e fume – pois necesito unha pedra de lume para volver acender o chisqueiro da gorxa. Se é tan amable …

– Unha que? – dixen abrindo ben os ollos. “Arredemo, terei que buscalo en google”

A partir de ahí todo foi complicación tras complicación. Pero xa vos contarei o resto mañá, pois suponse que isto tiña que ser un microrelato sobre un microdragón e no canto é unha micronovela sobre unha microsacabeira.

CAPITULO 2: INTERVALO LAPIDARIO

Mirei para a Sacabeira tísica. Sacudín a cabeza para esbatuxar os miolos e despexarme, puxen os brazos en xerra e resigneime. Collin aire dúas veces ata sentir que os pulmóns chegaban ó máximo, soltei todo lentamente e dixen:

  • E será posible, Dona Sacabeira, que a colla e a leve comigo a dentro da casa, por que necesito guglear unhas cousas sobre a pedra esa do demo ?
  • Do demo non, do lume. – respondou con seriedade e soberbia.
  • Que si oh! Pedra do lume! – eu teño pouca paciencia cos interlocutores pisperetas, todo hai que dicilo- en fin, dúas preguntas lle teño: poido collela? E como debo chamarlle? Ten vostede nome?

A pintega miroume de novo fondamente, aclarou a voz soltando dúas nubes de fume gris por cada orificio nasal, e respondeu con solemnidade:

  • Por favor léveme con vostede, se é que de verdade me vai salvar a vida. O caso é que o meu nome de sacabeira non pode ser pronunciado por lingua humana … houbo un tempo no que tiven un nome humano … pero xa non lembro … Doulle permiso para que me de un, entón.
  • Terei que pensar, que poñer nome novo a alguén é cousa seria …

Sen máis tardar collina e coloqueina no ombreiro, e de camiño á casa funlle facendo de guía: aquí á esquerda ve vostedes as pitas ( que por certo, miraban para nos máis aparvadas do habitual), por aló á dereita pode observar vostede á cabra Cristina intentando roer os baixos dos pantalóns que puxen ó clareo esta maña, e máis aló ten vostede a fina figura do Monte de Cornería onde Maeloc escondeu a pedra do seu anel.

 A pintega ía confiada e fachendosa no cumio do meu ombreiro, asentindo sobre todo ó que lle dicía. Foi entón cando lembrei algo curioso que lera nun bestiario medieval e tiven que preguntarlle:

  • Non é que a xente da vosa especie mata as árboeres froiteiras? – A pintega escachou a rir.
  • Iso só o faciamos cando existían as hortas dos curas. – e continuou a rir, tanto e tan forte que lle pegou un ataque de tose tan terrible que ata as manchiñas marelas da pel tornaron lívidas.

Asusteime un pouco, pero recuperou a cor con rapidez, e aínda sufocada deixeina ó carón do ordenador para indagar sobe aquela pedra de lume que lle tiña que salvar a vida. Por suposto que eu  xa pensara no silex, pero non estaba segura de que un ser milenario como aquel necesitara de pedra tan rústica como esa. Ó contrario, tiña a inusual certeza de que necesitaba dunha pedra máxica ou mística ou rara ou tódalas cousas á vez.

  • E a ver, Dona Pintega, pode darme indicacións de como é a pedra?
  • Pois … é unha pedra.
  • Aha …
  • Dura …
  • Aha …
  • E ten lume dentro
  • Aaaaaaaaaaham … – necesito un xeólogo, pensei intentando reter un amago de bágoa no ollo dereito. Non sabía moi ben por que, pero nalquel intre sentime moi soa. Como diante dun abismo insalvable …
  • Booooooeno, buenoooo, deixe o melodrama que só é unha rocha, e como moitas rochas veu ó mundo parida por volcan – berrou a sacabeira dentro da miña cabeza. Non só entendía o que eu dicía, tamén podía ver os meus pensamentos!-  
  • Aham , unha rocha ignea. – Ten sentido, pensei. Lume de lume …

CAPITULO III: ASALTO Á AULA DE XEOLOXÍA

Pasei un anaco repasando os meus apuntes sobre lapidarios e bestiarios e descartando pedras ou asumindo que debían ser todas: as pirobolas do fisiologo, a de Marte, a de Lume de Alfonso X … Entón tiven unha idea brillante, a mellor idea que debín ter na vida, e tamén a máis temeraria. Hai un lugar onde manteñen unha colección de rochas especiais, clasificadas, e etiquetadas, un lugar que coñecía como a palma da man. Un lugar de pasillos anchos forrados dun verdosa e  lógrobe cor, e celas con fiestras polas que viamos as bandas de estorniños crear parábolas e elípses sobre a saia de azafrán da alborada mentras a profesora de matemáticas explicaba derivadas. Efectivamente, non quedaba outra que asaltar a sala de xeoloxía do instituto de secundaria e que a propia Píntega buscara a pedra de lume.

Debían ser xa as once da noite cando cheguei a Ribadeo disposta a asaltar a aula de xeoloxía do instituto e salvar á pintega-máxica-asmática. Aínda os rigores da invernía e da escuridade non se instalaran no calendario pero as rúas estaban xa desertas a excepción do tipico paseador nocturno canino. En serio, da igual a que hora da noite sexa, sempre hai algún fisgón paseando un can.

A todo isto, antes de saír da casa, e por se acaso, amoseille á miña “moribunda -anfibia- parlanchina” unhas pedras de silex das que levaban os acendedores de corda, pero o animaliño miroume moi solemnemente e dixome:

  • Teño cara de chisqueiro?
  • Non señora.
  • Efectivamente. Aínda que desencamiñada non anda vostede: os Dragóns do Mar da China si que usan esa pedra, xunto con outra. Pedras macho e femia, e só poden crear lume cando estan emparexados. Son uns románticos e moi pouco prácticos.

En fin, volvendo ó asunto que nos ocupa: Non poido explicar exactamente como entrei, non vaia ser que algún maleante me esté a ler e lle dea pistas, só direi que se algunha vez ides asaltar algo, levedes roupa axustada para non prender en silveiras, toxos ou arames e acabar co cú ó ire. Nota mental: “en próximas incursións non poñas os bombachos”. A todo isto, a pintega viña sobre o meu ombreiro berrando a cada chimpo e rindo cando deixei o traseiro ó aire. Nota mental: “as pintegas-máxicas-asmáticas non son boas complices de falcatruadas.”

Dimos algunha que outra volta polos corredores do instituto, pois aínda que pasara moitas horas nel, había algunhas cousas cambiadas por mor dunha nova ampliación que lle fixeran. O bo diso e que xuntaran toda a colección de cachibeches nunha aula curriña con vitrinas atestadas de cunchas, ósos, plantas secas  e … por suposto, pedras.

Cando entramos a pintega non puido resistir a expresar en voz alta a súa emoción:

  • Vaia! Facía moito tempo que non vía unha Cámara das Marabillas, dende aquela vez que estiven secuestrada por un médico alemán …

Evidentemente tiña ganas de preguntarlle por máis, pero aquel non era o momento pertinente para parolar de experiencias vitais. Enfoquei como puiden con axuda da lanterna do móvil, pois aínda que levaba outras tres lanternas no bolso todas tiñan falla por mor das baterias. Nota mental: “Teño que facerme cunha boa lanterna para a proxima vez … agarda … como que pensas en que haberá próxima vez?”

En fin, sacudin a cabeza para arredar os fios de pensamento inconexos, non sen recibir cuspia cincenta da pintega, que case se atrogola co meu cabelo por ter a boca aberta ó sacurdir eu a cabeza.

  • Que asco de xabrón usas – puntualizou. “agora a pintega é experta capilar”, pensei.

Abrín a vitrina das rochas e puxena con coidado dentro:

  • A ver, Dona Sacabeira, ve vostede a pedra en cuestión?
  • Pois non sei … se non queda máis remedio que me salve eu soa …
  • Que que?! – exclamei co corazón desbocado. A verdade e que a acada minuto que pasabamos alí dentro o corazón batíame máis forte, tanto que xa o sentía redoblando nas tempas e tiña a sensación de que se podía escoitar a kilometros. Por sorte vin axiña o brillo da pirita, do grego pyros, lume. Por suposto! Esa debía ser a pedra de lume, o outro par do silex; e dixen:
  • tela ahí diante dos ollos! A pirita!

A pintega deu un chimpo para mirarme.

  • Que non son un chisqueiro! Deixa iso para os tontos namorados do chineses acuáticos! – e logo seguiu a mirar entre os andeis romando nomes de pedras-  ónice … non, seixo … non, cornalina … non – e a cada pedra descartada daballe co rabo armando un desastre.

Eu xa estaba desesperada cando de repente escoito:

  • Ah!!! Aquí estás! Miña pedra de lume querida e sabrosa!
  •  

Mirei e non podía dar creto da rocha que a sacabeira-moribunda tiña nas mans.

  • En serio?
  • Si!
  • En serio?
  • Si! – dixo mentras lle caía unha gota de baba – e vouna saborear agora mesmo!
  • En serio?
  • Si!
  • Non pode ser!
  • Que si! Enfoca aquí e mira esta beleza! – ordenou levantando a mostra coa man e mirandoa cos ollos refulxentes co último lume  que lle quedaba no interior. – É o granito máis bonito que vin en moito tempo! Podes sentir o calor do seo da terra só con miralo, ahí dentro esta a súa chama. Velo?
  • Non vexo nada.
  • Pobres humanos … non vedela chispa da vida. Mira que fermosura, sobre a súa superficie quedou pendurado o sol de milenios.

En realidade era a rocha máis tosca, máis fea, máis bruta e máis triste, e gris e desoladora que vira en moito tempo. Mirala era como mirar o ceo chumboso do inverno mais chuviscoso, opaco e pesado que puidera ter visto na miña vida. Era áspera de mirar. Pero a Pintega estaba contenta, supoño que toda rocha é fermosa cando é a esperanza da que pendura a túa vida.

A sacabeira sentouse mirándome, colleu a pedra coas dúas mans e abriu a boca disposta a darlle un bocado. Sinceramente, eu agardaba algo máis de poesía ritual: ter que esperar unha alineación de planetas, mirar o signo zodiacal, cadralo coas mareas, converter a rocha en po e mesturala coa sabía dalgunha planta en particular e darlle un proceso alquímico complicado que durara, quizáis, semanas, pero non, a realidade era moito máis sinxela: só tiña que comela.

A pintega estaba a brir á súa boca salibante, e eu a mirar con ollos extasiados mentras sentía como o corazón comezaba a sosegarse cando, de súpeto, a porta da aula abriuse …

                CAPITULO IV: O coello azul.

Entre o momento en que a pintega deu a primeira trabadela ó anaco de granito e o momento en que o garda de seguridade irrompeu na aula e me colleu fortemente do brazo, pasaron apenas milésimas de segundo.  Sen embargo, ós meus ollos pareceu un lapso moito máis grande pois en canto os dentes da miña amiga rillaron na rocha as manchas marelas da súa pel esvaceronse e comecezaron a refulxir como po de ouro que correra polo seu corpo coa danza dun lume de San Xoán. Que espectáculo tornasol! Era como a luz do sol xogando na tona dun regato rebuldeiro, e como as pingas de orballo brillando entre a foresta nunha maña de Domingo de Ramos.

  • Ai!!! – berrei ó sentir a man firme do garda de seguridade – quite oh! Mire que cousa máis fantabulosa!!- Berrei sinalando á pintega.

O cabaleiro miroume con seriedade, marcando a enruga de ente os ollos ó xeito de miña avoa Manuela cando se dispoñía a ameazarme coa zapatilla.

  • De que fala, señora?

Efectivamente, ó mirar cara o lugar onde antes a sacabeira daba conta da súa pedra de lume, esta xa non estaba, pero entón sentina no ombreiro. Non entendía moi ben como chegara alí, pero aí estaba. Sinaleilla ó garda de seguridade, pero este de novo, non viu nada, máis o anfibio máxico seguía alí sentado chuchando na pedra con ollos de neno que zuga caramelo.

En pouco tempo vinme roedada de catro Garda Civis, garridos e guapos como non vira nunca, todo hai que dicilo. E ós catro tiven que repetirlles a mesma historia, por conxunto e por separado, deixandoos abraiados do ben que daba detallas sen caer en contradicción ningunha.

Conteilles con tanquilidade que eu quería tomar o meu café das cinco, por que teño alma de señora inglesa pero non me gusta o té. Conteilles que sentira unha tose extraña, que mirara entre os rodadendros, as roseiras e as hortensias e que fora dar cunha pintega-maxica-milenaria-moribunda debaixo da figueira. Conteilles da “pedra de lume”, conteilles dos Dragóns acuaticos chineses e do silex, e do aburrido que era San Rosendo, … e conteilles que finalmente asaltara a aula de xeolía para salvarlle a vida a becho tan singular.

  • … eu non lles son jainista, nin nada diso, que que matar mato …
  • Como? Como que mata?
  • Si oh, mato moscas e arañas e bechos … pero non tódolos días se atopa unha cunha pintega hipnotizadora, parlanchina, máxica e moribunda. Non cre? Mire que bonita, agora parece de granito dourado, non eh? – dixen mirando para o meu ombreiro dereito, onde a pintega agora durmía co barrigolo cheo. Pero o Garda Civil dixo non ver nada.

Cando pensei que habian levarme ó cuartel, e que había ter que chamar a meu pai a aquelas horas da noite (debían ser xa as dúas da mañá), colleron dirección Burela e fixeronme repetir a mesma historia a tres médicos diferentes. Estaba eu na miña terceira narración, cando apareceu un psiquiatra de garda que me fixo comezar de novo. E eu que no teño nada de paciencia collín unha cadeira, saín da consulta, chanteina no medio do corredor e comecei a contar todo como se estivera a declamar para un auditorio, mentras a pintega comezaba a roncarme directamente na orella.

  • A ver, non penso repetir esta historia ningunha vez máis, abran todos as orellas! Debían ser as cinco da tarde do venres …

Sorpendentemente todos quedaron escoitando ata o final. Debía ser unha noite de garda aburrida. Logo diso, baixeime da cadeira, entrei na consulta e sentei. Ó pouco veu o psiquiatra e puxome dúas pastillas diante.

  • Podes tomalas pola túa vontade, ou podemos obrigarte.

Tomeinas sen rechistar, só queria volver á casa e que me deixaran en paz. O seguinte que recordo e a meu pai con cara de asustado recibindome na porta da casa ó raiar a primeira luz do día. Sentino esbatalourar, como se me falara de moi lonxe, cando en realidade estaba a dous centimetros do meu fuciño. Funme deitar dando tumbos e agora, cando son petro das dez da noite senteime no escritorio a relatarvos a miña aventura, non sen antes cerciorarme de que a Pintega esta ben. Segue a durmir, facendo por veces un gran balbordo cos seus ronquidos volcánicos. Ela non me preocupa, pero o coello azul leva un anaco mirandome dende o chan si … que ollar tan inquedante …